Bosna’da başka bir savaş sanatı

PHILIPPE DESCAMPS, ANA OTAŠEVIĆ

Republika Srpska (RS), Bosna Sırp Cumhuriyeti’nde (SC), Janja kasabasında patates konusunda uzmanlaşmış bir tarım kooperatifi sorumlusu olan Mujo Bogaljević, “1990’larda, daha kötüsü olamayacak her şeyi yaşadı: zorunlu çalıştırma, yargısız infaz, cephede savaşlar, sürgün, kamulaştırma…” Savaş sırasında, bir Boşnak (Müslüman) olarak, bugün Hırvat-Müslüman Federasyonu içinde yer alan Tuzla’ya sürgüne gitmek zorunda kaldı. Ailesi, 2000 yılında, Sırpların hakim olduğu ülkenin bu ikinci tarafında yer alan evinde yaşamak üzere geri dönmeyi seçti. Batı medyasının ısrarla savaş seslerinin yükseldiğinden bahsetmesine de inanmıyor ve ayrılmaya niyeti yok: “Artık savaşacak gücümüz yok. İki taraf da Yugoslav ordusunun sahip olduğu güce sahip değil. İki aptalın birbirini vurduğuna şahit olabiliriz, ancak liderlerimiz israf etme riskini göze alamayacak kadar çok sermaye biriktirdi. Asıl sorun, tüm bölgeyi yok eden ekonomik göçtür. Yakında eğitimli ve çalışma çağındaki bir nesli tümüyle kaybetmiş olacağız.”

1995’ten beri, savaşın sona ermesinden çeyrek asırdan fazla bir süre geçmiş olmasına rağmen, Bosna-Hersek çok az şiddet yaşadı. Bosnalı, Sırp, Hırvat ve Roman nüfus, günlük hayatta sorunsuz bir şekilde bir arada yaşıyor ve gerçekleşen etnik temizliğe rağmen bu içiçeliğini koruyor. Ancak geçmişin hayaletleri ve yanılsamaları her zaman geleceği ipotek altında tutar. Her topluluk kendi tarihini canlı koruyor, tüm taraflar savaş amaçlarını koruduğu izlenimini veriyor. İktidarı paylaşan milliyetçi liderler, önümüzdeki Ekim seçimleri yaklaştıkça topluluklarının mağduriyeti üzerine oynuyorlar. Sırplar selametleri için, bir taraftan bağımsızlık rüyasını sürdürürken, diğer taraftan merkezi hükümet döneminde yıllar içinde kazanılan becerileri, kontrol ettikleri bölgesel mevcudiyetlerine kazandırmalılar. Hırvatlar, seçim kotalarıyla kurumlardaki yerlerini garanti altına almalılar. Son olarak, sayısal çoğunluk haline gelen Boşnaklar ise, üniter bir devlet kurarak ülkenin kaderini güçlendirmeliler.