YAREN ŞAHİN
27 Haziran 2023’te Paris’in batısında bulunan ve başkentin banliyösü olarak bilinen Nanterre’de, 17 yaşındaki Nahel’in polis kurşunuyla hayatını kaybetmesi sonucu ülkenin neredeyse tamamına yayılan protestolar tüm dünyada yankılandı.
Saat 08.16, Nanterre’de bulunan Joliot-Curie caddesi üzerinde iki polis bir aracı durdurdu. Ancak durum kontrolden çıktı. Polislerden biri şoföre ateş etti ve şoför hayatını kaybetti. Aracın içinde bulunan diğer iki yolcu olaya bizzat tanık oldu. Tanıklardan biri, “Onun can çekiştiğini gördüm, titriyordu…” dedi. Nanterre belediye başkanı hızlı bir açıklamayla üzüntüsünü dile getirdi ve yıkıcı görüntülerden bahsetti. Söz konusu görüntüler tanıklar tarafından kaydedilmiş ve internette yayılmıştı. Kayda alınan videoda duran bir araç, iki polis tarafından kontrol ediliyor. Polislerden biri şoföre silahını doğrultuyor. Araç yeniden hareket ettiğinde, polis bir el ateş ediyor ve araç biraz ilerde bir direğe çarpıyor…
‘Motoru durdur yoksa ateş ederim…’
Olay hakkında farklı anlatımlar mevcut. Paris polis müdürü Laurent Nuñez, olayın olduğu gün polislerin önce aracı kontrol etmeye çalıştığını, ancak “aracın durmadığını” açıkladı. “Araç ilk önce dur ihtarına uymadı, ardından iki polis tarafından yeni bir kontrol için trafikte durduruldu” diyen Laurent Nuñez’e göre, önce motoru kapatan şoför daha sonra aracı yeniden çalıştırıp uzaklaştı. Nuñez, “Polis memuru da bu bağlamda silahını kullanmış oldu” diye konuştu.
Bu anlatım, araçtaki diğer iki yolcu tarafından yalanlandı. Yolculardan biri, ilk polisin şoföre pencereyi indirmesini istediğini, bunu isterken “Motoru durdur yoksa ateş ederim” dediğini söyledi. Polislerin Nahel’e silahlarının dipçiğiyle vurmaya başladığını anlatan genç adama göre, Nahel’in aldığı son darbe, freni bırakmasına neden oldu. Bu da otomatik vitese sahip aracın ilerlemesine yol açmış olabilir. Nahel’in ailesinin avukatı üç ayrı suç duyurusu yapacaklarını duyurdu. Bunlardan biri cinayet suçlaması. Ayrıca avukat, polislerin yalan söylediğini, Nahel’in onlara çarpmaya çalışmadığını ve polislerin meşru müdafaa durumunda olmadığını iddia etti.
Macron kınadı ama yeterli olmadı
Nanterre’de, olay yerine birkaç yüz metre mesafede, ilk şiddet olayları patlak verdi. Duraklar, çöp kutuları ve arabalar ateşe verildi. Polis karakolu önünde elliden fazla kişi gösteri yaptı. Şiddet olaylarına müdahale etmek için özel olarak eğitilmiş CRS 8 birimi görevlendirildi.
Fransa cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, polis memurunun eylemini “anlaşılamaz” ve “affedilemez” olarak nitelendirerek olayı kınadı. “Bir gencin ölümünü hiçbir şey haklı çıkaramaz” ifadelerini kullanan Macron, Marsilya ziyaretinin üçüncü gününde katledilen Nahel’in acısını paylaştıklarını söyledi. Aileye ve yakınlarına desteğini içeren ifadeler kullandı. Aynı gün, Senato’da hükümete yöneltilen sorular sırasında Başbakan Elisabeth Borne ise görüntülerin “şok edici” olduğunu ve polis güçlerinin kurallara uygun bir müdahalede bulunmadığını ifade etti.
İçişleri Bakanı çocukların ailelerini eleştirdi
Buna rağmen ülkede öfke dinmedi. 27 Haziran’dan bu yana ülkede çok sayıda şiddet olayı yaşandı. Bazı bölgelerde yağma ve saldırıları önlemek adına akşam 21.00 ile sabah 06.00 arası sokağa çıkma yasağı getirildi. Sokağa çıkma yasağı 18 yaş altı ve yanında ebeveynleri bulunmayan çocuklar için geçerliydi. İçişleri Bakanı Gérald Darmanin, çocukların sokaklarda kaos yaratmasına izin veren ailelere yönelik eleştirilerde bulundu. Gözaltına alınanların yaş ortalamasının 17 olduğunu, bazılarının ise 12 yaşında olduğunu belirtti. Darmanin, Reims ziyareti sırasında, “12 yaşında bir çocuğun okulu ateşe vermesini engellemek, polis, jandarma, belediye veya devletin görevi olmamalıdır. Bu, ebeveyn otoritesiyle ilgili bir sorundur” dedi. Nahel’in cenazesinin yapıldığı gün, büyükannesinden de sükunet çağrısı geldi.
Belediye başkanının evine saldırı ve Macron’un yanıtı
Birçok şehirde azaldığına inanılan protestolar L’Haÿ-les-Roses, Paris’in güney banliyösünde bulunan 30 bin nüfuslu bir belediyenin belediye başkanına yönelik saldırıyla tekrar alevlendi. Olaydan sonra, seçilmişleri hedef alan ve saldırıların tekrar arttığı bir ortamda, halk tüm Fransız belediyelerinin önünde bir araya gelmeye davet edildi. Emmanuel Macron, iki meclis başkanını ve saldırılara maruz kalan 300’den fazla belediyenin belediye başkanlarını Elysee sarayında kabul etti. Ayrıca Başbakanına parlamento gruplarının başkanlarıyla görüşme talebinde bulundu.
Zarar bir milyar Avro’dan fazla
Fransız İş Adamı ve Sanayiciler Derneği (MEDEF) Başkanı Geoffroy Roux de Bézieux, şiddet olaylarının işletmelere verdiği zararın bir milyar Avro’da fazla olduğunu tahmin ettiğini belirterek yabancı basında da yayılan protesto videolarının Fransa’nın imajını zedelediğini söyledi.
Dördüncü günün sonunda bin 300 kişi gözaltına alındı. İçişleri Bakanlığı’na göre protestolarda binden fazla özel mülk yakıldı veya hasar gördü, 5 bin 600 araç yakıldı ve 250 polis karakoluna saldırı düzenlendi. 100 belediye binası hasar gördü. İki yüzden fazla işyeri tamamen yağmalandı.
Polis memuru için bir milyon Avro toplandı
Fransız hükümeti, düşük gelirli kentsel mahallelerdeki yoksulluğa ve genç suçluluğa dikkat çekerek, vatandaşların ırk veya etnik kökenlerine bakılmaksızın tek bir Fransız kimliği altında birleştiği inancını dile getirse de Nahel’in ölümünden sorumlu polis memuru için başlatılan bağış kampanyasına kısa sürede 1 milyon Avro’dan fazla bağış toplanması kamuoyunu ikiye böldü.
Nahel’in ölümünün ardından ülkenin en önemli şehirlerinden olan ve Avrupa Parlamentosu’na ev sahipliği yapan Strazburg da protestoların merkezinden biri oldu. Şehirdeki kamu binasına yönelik şiddetli saldırılar yaşandı. Strazburg’un çeşitli semtleri, özellikle olayın yaşandığı ilk gün gece boyunca şiddet olaylarına sahne oldu. Alliance polis sendikasından Christophe Rouyer’e göre, 17’si Schiltigheim’daki bir marketin otoparkında olmak üzere 66 araba ateşe verildi. “Çok sayıda otobüs ve bir polis aracı, zarar gördü.”
Sendika “yetersiz siyasi tepkileri” kınadı. Soruşturmanın sakin bir ortamda yapılmasını ve adaletin sağlanmasını umduklarını ifade etti. Christophe Rouyer, polis meslektaşı için de “masumiyet karinesine saygı gösterilmesini” istediklerini söyledi.
Okullar onarılıyor
Bir AFP muhabiri, Strazburg’un şehir merkezindeki çok sayıda giyim ve ayakkabı mağazasının yağmalandığını, lüks mağazaların ise tüm vitrinlerini boşalttığını kaydetti. Bir Apple Store da yağmalandı ve tahrip edildi. Strazburg Operası’nın girişi saldırıdan etkilendi. Kurum yetkilileri, aynı akşam yapılması planlanan gösterilerin iptal edildiğini duyurdu. İsyanların ardından Strasbourg’daki birkaç okul kapanmak zorunda kaldı. Şiddet olaylarının ardından, Grand Est bölgesi Pazartesi günü, hasarı onarmak için on milyon avroluk bir acil yardım fonu kullanacaklarını duyurdu. Bu meblağın beş milyonu, zarar gören kamu hizmetlerinin yeniden inşası için ayrılacak.
