AYKUT KÜÇÜKKAYA
Tarih: 11 Eylül 1973…
Şili’de seçimle iktidara gelen sosyalist hükümetin CIA destekli askeri darbeyle devrildiği gün!..
Yarım asır öncesi sabah saatleri…
ABD destekli Genelkurmay Başkanı Pinochet’in askeri güç kullanarak devirdiği sosyalist lider Salvador Allende’nin ölümünden hemen önce halkına son sözleri…
“Magallanes Radyosu büyük ihtimalle susturulacak ve durgun sesim size ulaşamayacak. Bu önemli değil. Siz beni duymaya devam edeceksiniz. Yabancı sermaye, emperyalizm, gericilikle birlikte silahlı kuvvetlerimizin kendi geleneğini bozmasına varan koşulları hazırladı. Bu koşullarda, sözlerim sadece işçilere ve gençlere: Teslim olmayacağım! En azından onurlu ve ülkesine sadık biri olarak hatırlanacağım!”
Teslim olmadı… 50 yıldan bu yana onurlu ve ülkesine sadık biri olarak hatırlanıyor, anılıyor…
***
Biliyor musunuz Salvador Allende tam dört kez devlet başkanlığına adaylığını koyacaktı.
1952’deki seçimlerde sadece 60 bin oy alacaktı. 6 yıl sonra 1958’de yine adaydı, ikinci kez kaybedecekti. 1964’te de kaybeden isim Allende’ydi!..
Devlet başkanı olmak içim 18 yıl bekleyecekti Allende… 1970’te 3.5 milyonu aşkın Şililinin oy kullandığı seçimlerde 3 kişiden birinin oyunu alacak en yakın rakibine 39 bin oy farkla seçimi kazanan isim olacaktı.
1937’de seçildiği Şili Temsilciler Meclisi’nden, senatörlük, bakanlık yaptığı yılların ardından artık 33 yıllık siyasi hayatının zirvesindeydi. Şili’nin seçimle iktidara gelen ilk sosyalist Devlet Başkanı’ydı. “Yoksulların babası” Allende 5 Eylül 1970’de halkına şöyle seslenecekti:
“Desteğinizle birlikte Şili’nin ihtiyacı olan değişimi getireceğiz. Devrimci bir hükümet kuracağız. Devrimcilik yıkım değil inşadır. Yok etme değil yeniyi oluşturmaktır. Hayatlarımızın en kayda değer bu döneminde Şili’nin bu büyük göreve hazır olduğunu biliyorum.”
Bu konuşmadan tam 3 yıl 6 gün sonra kendisinin göreve atadığı Augusto Pinochet’e yönetimindeki Şili ordusu istifasını isteyecekti. Sosyalist Allende emperyalizme ve onun kuklalarına karşı 73 yılının 11 Eylül’ünde Başkanlık sarayında sosyalist mücadelesini savunacaktı. Bir ay önce atadığı Pinochet’in askeri cuntasına yenildiğini anlayacak; Küba’nın efsanevi lideri Fidel Castro’nun kendisine armağan ettiği silahla teslim olmayı değil ölümü seçecekti…
***
Bu ay kapağımızı Le Monde diplomatique’in Salvador Allende’in 50. ölüm yıldönümü için hazırladığı dosyaya ayırdık. Dosyadaki yazıları okuduğunuzda dünya basınının en önemli yayın organlarından birinin Türkçe baskısıyla her ay elinizin altında olduğunu bir kez daha göreceksiniz.
Okurlarımız bilirler, her ayın 7’si sabahı bayilerde oluyoruz. Ve üç hafta boyunca 40 sayfalık aylık gazetemizle 81 ilde okurumuzu selamlıyoruz…
21. sayımız olan Eylül 2023’ün baskısını laik demokratik Türkiye Cumhuriyeti’nin bağımsızlık ateşini simgeleyen Büyük Taarruz ve 30 Ağustos Zaferi’nin 101. yıldönümü için hazırladığımız özel ek için yaklaşık 10 gün öne aldık. Ekimizde yer alan söyleşi ve yazılarla; ilk kez yayımlanan fotoğraflarla Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün, Ulusal Kurtuluş Savaşı kahramanlarının bıraktığı mirasın önemini bir kez daha anlayacaksınız…
Sizleri aylık gazeteniz Le Monde diplomatique Türkçe’yle başbaşa bırakmadan önce 50 yıl geriye gidelim. Allende askeri darbeyle devrilmeden 3 ay önce 4 Haziran 1973’te Santiago Las Condes Belediye Meclisi başkent Santiago’nun en seçkin köşelerinden birine Atatürk anıtı yerleştirilmesini kararlaştırır. Heykeltıraş Şadi Çalık tarafından yapılan bronz dökme kabartmanın altında şu yazılıdır:
“Mustafa Kemal Atatürk, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu, anavatanının fedakâr ve sadık hizmetkârı, eşsiz kahraman ve insanlık idealinin yaşayan sembolü, tüm hayatını Türk milletine adadı ve ruhunun ateşi ile halkına ilham kaynağı oldu. Hatırası, söndürülemeyen bir ateş gibi, halkına güç vererek ebediyete kadar yaşayacaktır.”
1923, 1973, 2023… Bir lider lazım bize!.. Emperyalizme teslim olmayan, sadece halkını düşünen!..
