EVRİM ALTUĞ
Yazar, çizer Latif Demirci, kızı Yasemin Demirci’nin koleksiyon ve belge yönetimi eşliğinde, ‘ikizim’ dediği dostu ve Hürriyet gazetesi kültür – sanat editörü İhsan Yılmaz’ın girişimiyle düzenlenen özel retrospektif sergi ve kitapla anılıyor. 30 Haziran’a kadar, İstanbul 4’ncü Levent’teki İş Kuleleri’ndeki Kibele Sanat Galerisi’nde izlenebilecek ‘Yazan – Çizen Latif Demirci’ sergisi, İş Bankası Kültür Yayınları’ndan sergi ile aynı adla çıkan yayınla da belgesel işlevini pekiştiriyor. Sergi ve kitap tasarımını Emre Senan’ın üstlendiği proje, yaklaşık yarım asırlık ‘izah ve mizah deneyimi’ ile Türkiye ve dünyaya biricik karakter ve tanıklıklar hediye eden Demirci’nin, bir sosyolog, psikolog, köşe yazarı ve astrolog duyarlılığı ile dünya ve Türkiye’ye bakışından türettiği irili ufaklı nice meseleyi, geleceğe olanca öngörü ve sevimli dobralığı ile havale ediyor.
Etkinlik Demirci’nin çizgili, balonlu, gamzeli eleştirileriyle yüklü hemen her yapıtının göz lezzeti, duygusal ilaç etkisi ve zihin reçetesini turnusol kâğıdı gibi pekiştiriyor. Sergi ve kitap, Türkiye ve dünyanın ekonomiden sansüre, insan haklarından sınıf çatışmasına, hayvanlar aleminin ‘yaşam gailesi’nden sanat tarihine, kadın – erkek ilişkileri ve siyaset ve inanç alışkanlıklarına kadar, sanatçının ‘altını ve üstünü’ tebessümle çizdiği yüzlerce gözleme ilişkin biricik kareyi barındırıyor.
Çizgili bir karakter ve kavramsal ‘Latif’ üstadı
Sergi ve 310 sayfalık kitapta, kendisinin mizah ve basın tarihine Gırgır, Fırt, Hıbır, HBR Maymun veya simgesel yayınların sayfalarında armağan ettiği ‘Canavar Koyun Orhan’, ‘Muhlis Bey’, ‘Mithat ve Mirsat’, ‘Tarzan ve Arap Kadri’, ‘Press Bey’ ya da ‘e-vli ve Cepli’ ile ‘Sıdıka’ gibi başlıca çizgi karakterlere ait özgün desen ve sayfalar, ya da kare örnekleri ön planda tutuluyor. Sergi, suluboya defter örnekleri, son albümü ‘Koronalı Günler’in oluşum ve üretim hikâyesi ile, Demirci’nin ‘Çiçeği Burnunda’ yılları (1974-1978) ve eski eşi, yazar Latife Tekin’in 1984’te yayımlanan ‘Berçi Kristin Çöp Masalları’ kitabı için ürettiği desenlerle de zenginleşiyor.
Yine, yıllarca Hürriyet gazetesinde boy gösteren Press Bey ve eşi Media ile evin hamarat kadını Güllü’ye özel yer ayıran, ‘Canavar Koyun Orhan’ı ve Mikrop dergisinin doğumunu unutmayan sergi ve yayın ayrıca, Murat Belge’nin ‘Çeviren: Latif Demirci’ çalışmasına dair okumalarla derinleşiyor.
Ziyaretçiler, Kibele Sanat Galerisi’nde özel tasarım cam sergi panolara iliştirilen onlarca kişilik tekli ve pratik oturma düzenleri sayesinde Gırgır ‘ekolü’nün belki de bu en çalışkan mürekkebi, Behiç Pek ile yarattıkları Tarzan ile Arap Kadri ve Muhlis Bey gibi nice karakterin babası Demirci’nin çizgilerine doğru yoğun bir zaman yolculuğuna çıkıyor.
Kızı Yasemin’den ‘Kanlıca’daki kalesinde’ özlem dokümanteri
Sanatçının arşivsel aile ve meslek hayatı ile dostluk fotoğraflarını da ilk kez kamuoyuna sunan serginin duyarlığı, kızı Yasemin Demirci’nin çeşitli festivallerde izlenen ve babasına duyduğu özlemi sanatın diliyle telaffuz ettiği ‘Onun Kalesinde’ isimli kısa filmle de adeta zirve yapıyor. Sergide ayrıca, sanatçının dünya sanat tarihinin simge tablolarına muzip göndermeler yaptığı ‘Çeviren: Latif Demirci’ albümü ile ‘National Geoglathif’ projesinin de özgün çalışmaları, perde arkası, sanatçının arşivinden örneklerle karşımıza çıkarıyor.
1984-2020 arasında 20’nin üzerinde albüm yayınlayan Demirci, 2004, 2009 ve 2011’de aldığı Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Ödülü kadar, 2016’da ‘Ekoseli Yargıç’ konulu karikatürü ile aldığı Sedat Simavi Karikatür Ödülü ile de hatırlanıyor.
