Ruanda’nın iki yüzü

ERIK KENNES ve NINA WILÉN

Sırasıyla: Araştırmacı, Egmont Enstitüsü’nde (Brüksel) Afrika programı direktörü.

Ruanda tarafından desteklenen isyancı grup 23 Mart Hareketi (M23), ocak ayının ortalarında, Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nin (DKC) doğusundaki Goma’nın kontrolünü bir kez daha ele geçirdi. İlerleyişini sürdüren M23, bir aydan kısa bir süre içinde Güney Kivu’daki Bukavu’da da kontrolü sağladı. İsyancı grup, Goma’yı ilk kez ele geçirmiyor: Kivu Gölü kıyısındaki bu büyük şehri Kasım 2012’de de kontrolü altına alan M23, iki hafta sonra geri çekilmişti. Örgüt, 2013’te bir yıl boyunca kesintisiz süren çatışmalar, müzakereler ve Kigali üzerindeki uluslararası baskının ardından silah bırakmıştı. (1)

Ancak bu kez durum farklı: Goma’daki pozisyonunu koruyan M23, dört binden fazla asker, tanklar, insansız hava araçları ve uçaksavar füzeleri sağlayan Ruanda Savunma Kuvvetleri’nin desteği ile ilerleyişini sürdürüyor. (2) Ruanda Cumhurbaşkanı Paul Kagame, askerlerinin komşu ülke topraklarında faaliyet gösterip göstermediğini “bilmediğini” iddia etse de (CNN, 3 Şubat 2025) Birleşmiş Milletler (BM) Demokratik Kongo Cumhuriyeti Uzmanlar Grubu tarafından 2022 ve 2024 yılları arasında yayınan altı raporda, bu yöndeki müdahaleler açıkça ortaya koyuluyor. Ancak Kigali’nin saldırgan eylemlerine karşı uluslararası arenadan sadece sözlü tepkiler yükseldi. 25 Ocak’ta yaptığı açıklamada Ruanda’nın desteğinden bahseden Avrupa Birliği, M23’e geri çekilme çağrısı yaptı. Ertesi gün acil olarak toplanan BM Güvenlik Konseyi ise Ruanda ve Kinşasa’ya müzakere çağrısında bulunarak, kim olduklarına değinmediği “yabancı güçlerin” geri çekilmesini talep etmekle yetindi. Sadece Belçika ve Birleşik Krallık, Bukavu’nun ele geçirilmesini kınadı ve Kigali’yi açıkça suçladı. Dolayısıyla Ruanda, Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nin toprak bütünlüğünü ve egemenliğini garanti altına alan uluslararası normları rahatlıkla ihlal edebiliyor.