Kamboçya ve Vietnam arasındaki yüzen sınır

LOUIS RAYMOND / Gazeteci

Vietnam ile Kamboçya arasındaki en işlek karasal geçiş noktası olan Moc Bai ile Bavet arasında yer alan sınır bölgesinde, iki ülkeyi uzun zamandır karşı karşıya getiren uyuşmazlığa ilişkin hiçbir ipucu vermeyen bir atmosfer var. Vietnamlı nazik polis memurları, özel olarak otobüslerinden indirilen yabancı turistlerin pasaportlarına hızlıca damga vuruyor. Fakat ortama daha dikkatle bakınca gördüğümüz ve sınır muhafız kulübesinin tam önüne asılı olan üç afiş, bizlere Mekong Deltası’nı paylaşan iki devlet arasında ilişkilerin geçmişinin hiç de öyle sakin olmadığını hatırlatıyor. Vietnam İmparatoru Minh Mang’dan (1820 – 1841) kalma haritaları görüyoruz. Vietnam’ın, özellikle Çin tarafından üzerinde hak iddia edilen Güney Çin Denizi’ndeki Spratly ve Paracel takımadalarındaki egemenliğini vurgulayan bu haritalar, Kamboçya’nın mevcut başkentini içine alan ve Tonle Sap Gölü’nün kıyılarına dek uzanan bir Vietnam hakimiyetine işaret ediliyor.

Ekilebilir, geniş bir düzlük olan Mekong Deltası, nehrin alt ve üst kollarının birbirinden ayrıldığı Punom Pen’den 300 kilometre kadar aşağıda bulunan Güney Çin Denizi’ne kadar uzanıyor. Yüz ölçümü, Hollanda’yla kıyaslanabilir. Doğal hidrolik sistemi, Tonle Sap’ın her yıl taşmasıyla birlikte burayı dünyanın en verimli bölgelerinden birine haline getiriyor. 18. yüzyılda bölge, burada yaşayan dört etnik-dilsel nüfus (Vietnamlılar (Vietler), Kmerler, Chamlar ve Çinliler) arasında bir alış-veriş alanı oldu. 19. yüzyılın ilk yarısından itibaren Annamlılar – Fransızların sömürge döneminde bugünkü Vietnam’da yaşayanlara verdiği isim – askeri güçlerini geliştirerek, kaleler inşa ederek ve toprakları tarıma elverişli hale getirerek deltada giderek daha baskın bir güç haline geldi. Bu yayılmacılığın yarattığı endişe, 1863 yılında Kamboçya üzerinde Fransız himayesi kurulmasına yol açtı. Kmer kralı Ang Duong, kendisini Siyamlı (gelecekteki Tayland) ve Annamlı komşularının baskısından kurtarması için Avrupalı bir koruma arayışına girmişti; öyle ki sadece bu amaçla 1859 yılında Fransız donanmasının Saygon’u almasına yardım etmek için askeri birlik bile gönderdi.